Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze w ramach ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionu zgłosiło w bieżącym roku kandydaturę Zofii Tarasiewicz do Nagrody im. Oskara Kolberga. Jej organizatorem i fundatorem jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Realizację procedur konkursowych prowadzi Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu oraz Fundacja Cepelia Polska Sztuka i Rękodzieło.

Jednym z głównych laureatów tegorocznej –  45. edycji  została wybitna śpiewaczka ludowa wywodząca się z rodziny górali czadeckich Zofia Tarasiewicz z Bolesławca. Nagroda wręczana jest zwyczajowo w Sali Balowej Zamku Królewskiego w Warszawie z rąk Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Bolesławiecka Śpiewaczka jest trzecim indywidualnym laureatem tego prestiżowego wyróżnienia w jego 45-letniej historii, reprezentującym ziemie zachodniej Polski.

W Muzeum Karkonoskim przechowywana jest dokumentacja audiowizualna dotycząca działalności Artystki, a w zbiorach Działu Etnologii kolekcja bukowińskich pisanek Jej autorstwa.

                                                 *

Zofia Tarasiewicz należy aktualnie do najwybitniejszych ludowych śpiewaczek na Dolnym Śląsku. Jej aktywność w dziedzinie popularyzacji tradycji górali czadeckich trwa nieprzerwanie od 1984 roku.

Jako dziecko przejęła zarówno repertuar, jak i styl wykonawczy od starszego pokolenia. Była ulubioną wnuczką – Michała Irskiego (ze strony matki). Jemu właśnie zawdzięcza większość pamiętanych do dziś pieśni. Cieszył się on w środowisku wielką estymą. Był zasłużony w walkach o niepodległość prowadzonych przy boku Marszałka Piłsudskiego na Bukowinie pod koniec I wojny światowej.

Podczas występu na festiwalu kazimierskim w 2001 roku przedstawiła jedną z najstarszych pieśni polskiego obszaru kulturowego – Jeliń – towarzyszącą pradawnemu tańcowi obrzędowemu na obudzenie wiosny. M.in. za wykonanie tego utworu została po raz drugi w życiu laureatką Baszty – najwyższej nagrody Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Regularnie współpracuje z instytucjami kultury na terenie kraju i za granicą– muzeami, domami kultury będąc aktywną nie tylko w dziedzinie śpiewu, ale również plastyki obrzędowej (pisanki), tradycji kulinarnych i wszelkich działań chroniących międzypokoleniowy przekaz tradycji.

Wywodzi się z rodziny górali czadeckich, która przybyła na Dolny Śląsk w 1946 roku z nieistniejącej obecnie wioski Dunawiec w północnej części Bukowiny (obecnie Ukraina). Jest wnuczką Michała Irskiego, pełniącego funkcję osobistego ordynansa Marszałka Józefa Piłsudskiego od którego otrzymał za zasługi Medal Niepodległości przechowywany do dziś przez rodzinę Artystki. On to wraz z braćmi nauczył Zofię śpiewać pieśni rekruckie, ballady, kolędy, pieśni obrzędowe, sieroce i miłosne. Z dziadkiem łączyła artystkę bliska więź, aż do Jego śmierci w 1980 roku.

Prowadzi współpracę z instytucjami muzealnymi – w Muzeum Etnograficznym w Warszawie prezentowała tradycyjne wypieki chlebowe, a Jej bukowińskie pisanki przyjęto do zbiorów Schlesisch-Oberlausitzer Dorfmuseum w Markersdorf (Niemcy) i Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. Wraz z rodzicami współpracowała przy realizacji wystawy muzealnej Pamiątki wędrówki (1999, 2000 r.) w Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze i Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu. Dokumentacja pieśni Zofii Tarasiewicz znajduje się w archiwach Instytutu Sztuki PAN, II Programu Polskiego Radia w Warszawie i Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. Niektóre opublikowane zostały m.in. w serii Muzyka Źródeł – cz.26, pt. Dolny Śląsk (2008 r.) oraz w wydawnictwie fonograficznym Muzeum Narodowego we Wrocławiu towarzyszącym publikacji pt. Mom jo skarb… (2009 r.) poświęconej tradycjom na Dolnym Śląsku.

Śpiewaczka jest laureatką Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu. Dwukrotnie otrzymała najwyższą nagrodę festiwalu Basztę – w 1996 i 2001 roku oraz I nagrodę w 2018 roku. W 2019 roku została zaproszona do solowych występów przez Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu podczas cyklu koncertów pt. Pieśni z lasów i pól w ramach Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans.

Corocznie, począwszy od 1984 roku, uczestniczyła w regionalnych konkursach tradycji jako solistka-śpiewaczka oraz autorka  bukowińskich pisanek. Jest laureatką Spotkań z Folklorem w Jeleniej Górze, konkursów: Mała Wielkanoc, Kolędnicy, Święto Chleba. Brała udział m.in. w najstarszym festiwalu tradycji w Europie – Teesside International Eisteddfod w Middlesbrough (Wielka Brytania, 1997 r.), Międzynarodowych Festiwalach Górali Czadeckich w Jastrowiu, Bonyhad (Węgry), Kimpolungu Mołdawskim (Rumunia) i Czerniowcach (Ukraina). W 2016 roku była specjalnym gościem Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Oblicza Tradycji w Zielonej Górze. W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia uczestniczyła w realizacji programu Jana Pospieszalskiego Swojskie klimaty. Wzięła również udział w realizacji filmu Śpiewaczki ze Zbylutowa poświęconego kulturze górali czadeckich z wioski Zbylutów w gminie Lwówek Śląski (reż. Ignacy Dumin, prod. OKiS Wrocław, 2016 r.).

Zofia Tarasiewicz pozostaje jedną z pierwszych śpiewaczek wywodzących się z górali czadeckich, które swoją indywidualnością i wysokim poziomem wokalnym zwróciły uwagę na niezwykle bogate zasoby dawnego repertuaru pieśniowego, przechowywane w pamięci tej grupy. Zgodnie z zaleceniami ratyfikowanej w 2011 roku przez Rząd RP Konwencji z 2003 roku, w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, Jej twórczość jest dokumentowana i promowana jako cenne zjawisko narodowej kultury. 

Henryk Dumin
specjalista ds. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego