Zdjęcie panoramiczne przedstawiające muzeum karkonoskie w Jeleniej Górze.
ODDZIAŁY
Zdjęcie przedstawiające oddział

Dom Carla i Gerharta Hauptmannów
ul. 11 Listopada 23
58-580 Szklarska Poręba

Zdjęcie przedstawiające oddział

Muzeum Historii i Militariów w Jeleniej Górze,
ul. Sudecka 83

Zdjęcie przedstawiające oddział

Muzeum Zamek Bolków
ul. Zamkowa 1
59-420 Bolków

TRADYCJA W PRZESTRZENI CZASU (video) – wystawa z 2015 roku


16 listopada 2020

Dolny Śląsk wraz z ziemiami północnej i zachodniej Polski stał się po drugiej wojnie światowej regionem o przerwanej ciągłości osadniczej. W efekcie przesiedleń zamieszkali tu reprezentanci prawie wszystkich regionów dawnej Rzeczypospolitej tworząc złożoną mozaikę, w większości polskojęzycznej ludności.

Do głównych trzech grup osiedleńczych należeli:

– ekspatrianci z byłych polskich Kresów Wschodnich (zwani błędnie w ówczesnej terminologii „repatriantami”) oraz Podkarpacia (Łemkowie i Ukraińcy),

– polscy reemigranci z byłej Jugosławii, Bukowiny (obecnie Ukraina i Rumunia) oraz Francji;

– przesiedleńcy z regionów w obecnych granicach Państwa Polskiego.

Według spisu sporządzonego na koniec 1949 roku, na Dolnym Śląsku znalazło się 1,9 miliona nowych osiedleńców. Zgodnie z uchwałami poczdamskimi, planową deportację ludności niemieckiej zakończono w 1947 roku.

W 2015 roku Muzeum Karkonoskie zorganizowało wystawę związaną z siedemdziesiątą rocznicą przybycia pierwszych polskich osiedleńców na Dolny Śląsk pt. TRADYCJA W PRZESTRZENI CZASU. 70-LECIE WIELKIEJ WĘDRÓWKI. Jej realizacja stała się możliwa dzięki finansowemu wsparciu udzielonemu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz zaangażowaniu licznych społeczności lokalnych. Ekspozycja trwała niemal pół roku na przełomie lat 2015 i 2016. Przedstawiała zbiór przedmiotów związanych z niematerialnym dziedzictwem kulturowym przeniesionym przez osiedleńców w trakcie powojennych migracji na nowe ziemie. Dokumenty, fotografie, przykłady plastyki obrzędowej i sprzęty pochodzące z opuszczonych niegdyś domostw kumulują do dziś zbiorową pamięć i zaświadczają o dziejach rodzin. Dla współczesnego pokolenia obiekty wyniesione z dawnych przestrzeni posiadają narrację, na której mogą opierać się lokalne tożsamości. Wystawa w swych założeniach nawiązała o zaleceń ratyfikowanej przez Rząd RP w 2011 roku Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Zgodnie z nimi tradycje kultywowane przez społeczności są przedmiotem ochrony, co znajduje potwierdzenie także w wojewódzkich Programach Opieki nad Zabytkami realizowanych przez instytucje regionalne.

Ekspozycja posiadała cztery odsłony zatytułowane: OKRUCHY ATLANTYDY, KULMINACJE, WOKÓŁ PLONU i GŁĘBIA CZASU. Poprzez zgromadzone artefakty i dokumenty przedstawiona została opowieść o ludzkich losach, wędrówce i trudnym okresie pierwszych lat na nieznanej ziemi. Tradycje okazały się po latach chyba najtrwalszym elementem dziedzictwa ocalonym z tamtego czasu. Podlegają one ciągłej transmisji i zaświadczają o kulturowej tożsamości współczesnych Dolnoślązaków.

Henryk Dumin

antropolog kultury

POWRÓT