Zdjęcie panoramiczne przedstawiające muzeum karkonoskie w Jeleniej Górze.
ODDZIAŁY
Zdjęcie przedstawiające oddział

Dom Carla i Gerharta Hauptmannów
ul. 11 Listopada 23
58-580 Szklarska Poręba

Zdjęcie przedstawiające oddział

Muzeum Historii i Militariów w Jeleniej Górze,
ul. Sudecka 83

Zdjęcie przedstawiające oddział

Muzeum Zamek Bolków
ul. Zamkowa 1
59-420 Bolków

ŚREDNIOWIECZNE ZDEFORMOWANE NACZYNIE GLINIANE Z ULICY SOLNEJ 4 W JELENIEJ GÓRZE


6 maja 2020

Naczynie gliniane – garnek bez ucha, glina, toczenie, wypalanie, Jelenia Góra, ul. Solna 4; chronologia: średniowiecze XIII – XIV wiek; ornament rytych dookolnych żłobków; na dnie znak garncarski (krzyż równoramienny wpisany w koło), średnica dna 8 cm, nr inw. MJG – A – 211.

            Naczynie gliniane, pochodzące z ratowniczych badań archeologicznych prowadzonych w 1992 roku przy ulicy Solnej 4 w Jeleniej Górze, to jeden z wielu zabytków, reprezentujących najstarszą wytwórczość garncarską średniowiecznego miasta lokacyjnego, jakim była Jelenia Góra od końca XIII wieku. O jego wyjątkowości stanowi niezwykły wygląd, będący efektem technologicznej deformacji, bardzo rzadko spotykany na średniowiecznych stanowiskach archeologicznych. Naczynie odkryte zostało wspólnie z większym zespołem ceramiki w wykopie budowlanym pod zabudowę mieszkalną. W profilu wykopu stwierdzono zarys jamy o kształcie trójkątnego klina o głębokości ok. 2 metrów, wypełnionej gliniastą, ciemną ziemią oraz materiałem ruchomym w postaci naczyń glinianych. Obiekt został przebadany przez inspektora Państwowej Służby Ochrony Zabytków Ryszarda Kołomańskiego, natomiast zabytki trafiły do Muzeum Okręgowego (obecnie Karkonoskiego) w Jeleniej Górze.

            Z analizy badanego obiektu wynika, że natrafiono na jamę odpadkową przy pracowni garncarskiej, zawierającą pozostałości jednego, nieudanego wypału. Większość odkrytych zabytków to naczynia zachowane w całości lub 60-80 % – ogółem 10 garnków, o zbliżonej formie, wylewach o profilu esowatym, zgrubionym, bez uch. Poza naczyniami zachowanymi w całości wydobyto dużą ilość fragmentów naczyń – wylewów, brzuśców, den. Cześć partii dennych zaopatrzona została w odciski znaków garncarskich w postaci krzyża równoramiennego wpisanego w koło (dwóch różnych wielkości).

            O niezwykłości zbioru ceramiki z ul. Solnej stanowi cecha charakterystyczna dla większości materiału: prawie cała ceramika (z wyjątkiem dwóch garnków) jest nienaturalnie zdeformowana, powyginana, zapadnięta. Deformacje te powstały najprawdopodobniej w trakcie wypału – zapewne w wyniku zastosowania zbyt wysokiej temperatury lub złego składu masy garncarskiej. Możliwe też, że garncarz eksperymentował z nieznaną sobie wcześniej masą garncarską. Wynik tego eksperymentu był w całości nieudany i trafił do jamy jako odpad.

Chronologię zespołu na podstawie cech formalnych i technologicznych należy przyjąć na schyłek wieku XIII i początek XIV, a więc czas bliski lokacji miasta, co sugeruje, że mogła to być jedna z pierwszych pracowni garncarskich, funkcjonujących w Jeleniej Górze.

Tomasz Miszczyk

Literatura:

T. Miszczyk, Jelenia Góra, ul. Solna 4, Silesia Antiqua, t. 40/1999, s. 212-218

POWRÓT